نظر تفسیری شورای نگهبان در خصوص اصل 158 قانون اساسی با موضوع ماهیت لوایح قضایی و تفاوت آن با لوایح قانونی و تشریفات بررسی و تصویب آنها در مجلس

شماره 10470 /79 /1 – 17 /7 /79

خدمت حضرات اعضای محترم شورای نگهبان « دامت برکاتهم »

با عرض سلام خدمت همه بزرگواران و عزیزان آن شورای محترم استدعا دارد در رابطه با بند 2 اصل 158 قانون اساسی که سابقاً نیز در زمانی که خدمتتان بودیم یکبار مورد بحث و تفسیر قرار گرفت، جهات زیر را روشن نمایید مزید امتنان و تشکر است .

1- تعریف لایحه قضائی و فرق آن با لایحه قانونی چیست ؟

2- آیا قوه قضائیه پس از تهیه کردن لایحه قضائی توسط ریاست قوه ( همانطوریکه در بند 2 آمده است ) لازم است آن را ابتداء به هیئت دولت جهت تصویب ارسال داشته و سپس از طریق دولت به مجلس شورا ارسال شود و یا خود قوه قضائیه می تواند راساً آن را به مجلس شورا ارسال نماید؟

3- آیا هیئت دولت می تواند مستقلاً لایحه قضائی تنظیم نموده و آن را به مجلس شورا جهت تصویب نهائی ارسال نماید یا خیر؟

4- آیا هیئت دولت می تواند در لایحه قضائی که توسط قوه قضائیه آماده شده است تغییر محتوائی (به نحو حذف و یا اضافه کردن موادی و یا تغییر مفاده ماده) انجام داده و سپس آن را به مجلس شورا ارسال نماید یا خیر؟

5- آیا مقصود از لایحه قضائی تنها لوایحی است که جداگانه و مستقل به مجلس می رود و یا شامل مواد قضائی که ممکن است در لوایح قانونی گنجانیده شود نیز می گردد؟

6- بنابر اینکه قوه قضائی بتواند لایحه قضائی را ابتداء به مجلس شورا ارسال نماید در صورتی که آن لایحه دارای بار مالی و مستلزم بودجه اضافی باشد آیا مخالف اصل 75 خواهد بود و یا خیر؟

7- آیا مجلس شورا می تواند قوانین قضائی را از طریق طرح و پیشنهاد نمایندگان به تصویب برساند یا لازم است از طریق قوه قضائیه و به نحو لایحه قضائی تقدیم شده باشد؟

سید محمود هاشمی شاهرودی - رئیس قوه قضائیه

شماره 5048 /1 – 26 /7 /79

حضرت آیت الله جنتی

دبیر محترم شورای نگهبان (دام عزه)

سلام علیکم

پیرو نامه شماره 10470 /79 /1 و سوالاتی که در آن از شورای محترم نگهبان به عمل آمده بود نظر مبارک حضرات را به دو مطلب ذیل معطوف می دارم:

1- فعلاً سوال شماره 2 و به تبع آن سوال شماره 6 و 7 مورد نیاز قوه قضائیه نبوده لهذا تقاضا می شود این سه سوال را از لیست حذف نمائید.

2- در مورد سوال اول (تعریف لایحه قضائی) منظور از سوال مشخص کردن ماهیت مسائل و مواد قضائی است که به نظر اینجانب کلیه موارد ذیل را شامل می شود:

1- هر گونه تعیین جرم و مجازات آن.

2- کلیه تشریفات قضائی و آئین های دادرسی مربوط به جنبه شکلی قضاوت .

3- کلیه قوانین و لوایحی که بعنوان قانون عادی راجع به یکی از اصول فصل یازدهم قانون اساسی تنظیم شده باشد.

در صورت مطابقت نظر مبارک حضرات با این موارد و یا هرگونه تغییری در آن ما را بهره مند فرمائید./ والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

سید محمود هاشمی شاهرودی - رئیس قوه قضائیه

شماره 1065 /21 /79 – 30 /7 /79

حضرت آیت ا... سید محمود هاشمی شاهرودی" دامت برکاته"

رئیس محترم قوه قضائیه

سلام علیکم

عطف به نامه های شماره 10470 /79 /1 مورخ 17 /7 /1379 و 5048 /1 مورخ 26 /7 /1379:

موضوع در جلسه شورای نگهبان مورد بحث و بررسی قرار گرفت و نظر تفسیری شورا ذیلا اعلام می شود:

1- فرق لوایح قضایی و غیرقضائی مربوط به محتوای آن است و محتوای لوایح قضائی را فصل یازدهم قانون اساسی به ویژه اصول 156 و 157 و 158 و موضوعات مربوط به آنها در اصول دیگر فصل یازدهم و سایر اصول مربوط به امور قضائی معین می کند.

2- هیات دوت نمی تواند مستقلاً لایحه قضائی تنظیم نموده و آن را به مجلس شورای اسلامی جهت تصویب نهایی ارسال نماید.

3- لوایح قضائی که توسط رئیس قوه قضائیه تهیه و به دولت ارسال می شود، به مجلس شورای اسلامی تقدیم می گردد. هر گونه تغییر مربوط به امور قضائی در این گونه لوایح فقط با جلب موافقت رئیس قوه قضائیه مجاز می باشد.»

دبیر شورای نگهبان - احمد جنتی