قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون مواد روانگردان

- چنانچه یک عضو یا سازمان بهداشت جهانی درمورد ماده ‌ای که هنوز تحت نظارت بین‌المللی قرار نگرفته، اطلاعاتی داشته باشد که بنظر او ممکن‌است لازم باشد این ماده به هریک از فهرستهای این کنوانسیون اضافه شود، مراتب را همراه اطلاعاتی که در تأیید نظر خود دارد به دبیر کل اعلام خواهد‌ نمود. وقتی که یک عضو و یا سازمان بهداشت جهانی اطلاعاتی داشته باشد که انتقال یک ماده را از یک فهرست به فهرست دیگر و یا حذف ماده ‌ای از‌فهرستی توجیه نماید، همان روند قبلی اعمال خواهد شد.

- دبیر کل، اطلاعیه مذکور را با هر گونه اطلاعاتی که مناسب بداند برای کلیه اعضا و کمیسیون و در مواردی که گزارش از طرف یکی از اعضاء داده شده ‌باشد برای سازمان بهداشت جهانی ارسال خواهد داشت.

- اگر اطلاعات داده شده بوسیله چنین اطلاعیه‌ای تعیین کند که مناسب است ماده ‌ای به فهرست شماره (1) یا شماره (2) طبق بند (4) افزوده شود،‌اعضا در پرتوی اطلاعاتی که در دست دارند امکان اجرای موقت همه اقدامات نظارتی قابل اعمال در مورد مواد مندرج در فهرست شماره (1) یا در‌صورت اقتضاء فهرست شماره (2) را در مورد آن ماده بررسی خواهند کرد.

- هرگاه سازمان بهداشت جهانی تشخیص دهد:

‌الف - ماده مزبور قدرت ایجاد موارد ذیل را دارد:

‌اول) 1 - حالت وابستگی (‌اعتیاد) و

2- تحریک و یا سست شدن سیستم عصبی مرکزی که منجر به توهم و یا اختلالاتی در کارکرد حرکتی یا افکار یا رفتار یا درک یا خلق و خوی می گردد .

‌دوم ) مصرف نابجا و ایجاد اثرات مضر مشابه به گونه‌ای که یک ماده مندرج در فهرست‌های شماره (1)، (2)، (3) یا (4) دارد، و

ب - چنانچه شواهد کافی وجود داشته باشد که ماده ‌ای در حال مصرف نابجا است یا امکان دارد مورد مصرف نابجا قرار گیرد به گونه‌ای ایجاد مشکل‌اجتماعی یا بهداشت عمومی می‌نماید که ایجاب می‌کند که آن ماده بایستی تحت نظارت بین‌المللی قرار گیرد،

‌سازمان بهداشت جهانی ارزیابی یک ماده شامل دامنه وسعت مصرف نابجا یا احتمال مصرف نابجا، درجه جدی بودن مشکلات اجتماعی و بهداشت‌عمومی و میزان سودمندی ماده در درمان پزشکی را همراه با توصیه‌هائی در زمینه اقدامات نظارتی (‌در صورت وجود) که در پرتوی ارزیابی آن مناسب ‌تشخیص داده می‌شود، به کمیسیون اظهار خواهد داشت.

- کمیسیون با توجه به مکاتبه سازمان بهداشت جهانی که ارزیابی آن، نقش تعیین کننده‌ ای راجع به موضوعات پزشکی و علمی دارد، با در نظر گرفتن‌عوامل اقتصادی، اجتماعی، حقوقی، اداری و سایر عواملی که مربوط تشخیص می‌دهد می‌تواند آن ماده را به فهرست‌های شماره 1، 2، 3 یا 4 اضافه‌نماید. کمیسیون می‌تواند اطلاعات بیشتری را در مورد ماده مورد نظر از سازمان بهداشت جهانی یا سایر منابع مناسب دریافت دارد.

- هرگاه اطلاعیه ‌ای به موجب بند (1) مربوط به ماده ‌ای باشد که قبلا در یکی از فهرست‌ها منظور شده، سازمان بهداشت جهانی یافته‌های جدید خود،‌هر گونه ارزیابی جدیدی در مورد ماده را که طبق بند (4) ممکن است انجام داده باشد و هر توصیه جدیدی در زمینه اقدامات نظارتی که در پرتو ارزیابی ‌مزبور آن را مناسب می‌داند به کمیسیون اظهار خواهد داشت. کمیسیون با توجه به مکاتبه سازمان بهداشت جهانی به گونه‌ای که بموجب بند(5) انجام‌شده و با در نظر گرفتن عوامل موضوع بند مذکور می‌تواند نسبت به انتقال ماده مورد نظر از یک فهرست به فهرست دیگر و یا حذف آن از فهرست‌ها ‌تصمیم بگیرد.

- هر تصمیمی که از طرف کمیسیون در اجرای این ماده اتخاذ گردد بوسیله دبیر کل به کلیه کشورهای عضو سازمان ملل متحد، کشورهای غیرعضو‌این کنوانسیون، سازمان بهداشت جهانی و هیأت اطلاع داده خواهد شد. تصمیم مزبور در مورد هر عضوی (180) روز پس از تاریخ اطلاعیه مزبور بطور‌کامل نافذ خواهد شد، مگر در مورد هر عضوی که در ظرف مدت مزبور در خصوص تصمیم اضافه کردن ماده ‌ای به یک جدول اطلاعیه کتبی را به دبیر‌کل ارسال داشته باشد مبنی بر اینکه به علت وضعیت استثنائی در موقعیتی نیست که بتواند کلیه مفاد کنوانسیون را که در مورد مواد مندرج در آن جدول ‌قابل اجرا است در مورد آن ماده اجرا کند. در اطلاعیه مزبور دلایل این اقدام استثنایی بیان خواهد شد. هر کشور عضو با وجود اطلاعیه آن، حداقل‌اقدامات نظارتی را بشرح زیر اعمال خواهد کرد:

‌الف - تصمیمات متخذه کمیسیون به موجب این ماده بنا به درخواست هر عضوی که ظرف (180) روز از تاریخ دریافت اطلاعیه راجع به تصمیم، ارائه‌شده باشد، مشمول بازنگری شورا قرار خواهد گرفت.

‌درخواست بازنگری با کلیه اطلاعات مربوط که براساس آن بازنگری درخواست شده برای دبیر کل ارسال خواهد شد.

ب - دبیر کل رونوشت‌های درخواست بازنگری و اطلاعات مربوط را برای کمیسیون و سازمان بهداشت جهانی و کلیه اعضاء ارسال خواهد داشت و از‌آنها دعوت خواهد کرد که نظرات خود را ظرف (90) روز ارائه دهند. کلیه نظرات دریافتی برای رسیدگی به شورا تسلیم خواهد شد.

پ - شورا می‌تواند تصمیم کمیسیون را تأیید، اصلاح یا لغو نماید. اطلاعیه راجع به تصمیم شورا به کلیه کشورهای عضو سازمان ملل متحد، کشورهای‌غیرعضو این کنوانسیون، کمیسیون، سازمان بهداشت جهانی و هیأت ارسال خواهد شد.

ت - تصمیم اولیه کمیسیون در طول مدتی که نظر شورا هنوز اعلام نشده با رعایت بند (7) به قوت خود باقی خواهد بود.

- اعضاء بیشترین تلاش خود را به‌منظور اعمال اقدامات نظارتی که عملی به نظر می‌رسد در مورد موادی که مشمول این کنوانسیون نیستند ولی‌ممکن است در ساخت غیرمجاز مواد روانگردان مورد استفاده قرار گیرند، به کار خواهند بست.

- بجز آنچه در بندهای زیر این ماده مقرر گردیده هر ترکیب، مشمول همان اقدامات نظارتی است که در مورد مواد روانگردان حاوی آن صورت می‌گیرد ‌و اگر ترکیب بیش از یک ماده روانگردان داشته باشد، مشمول اقدامات قابل اجرا در مورد ماده ‌ای است که از شدیدترین اقدامات نظارتی درمیان مواد ‌مزبور برخوردار است.

- اگر ترکیب محتوی ماده روانگردانی بجز آنچه در فهرست شماره (1) آمده، به نوعی ترکیب شده باشد که خطر مصرف نابجا نداشته باشد و یا خطر‌آن بسیار جزئی و ناچیز باشد و آن ماده روانگردان را نتوان با روشهای جاری به سهولت درحد مقادیر مناسب برای مصرف نابجا بازیافت کرد، به گونه‌ای ‌که بدین ترتیب، ترکیب مذکور ایجاد مشکل اجتماعی و بهداشت عمومی ننماید، در این صورت ترکیب مزبور می‌تواند طبق بند (3) از برخی از اقدامات ‌نظارتی مقرر در این کنوانسیون معاف گردد.

- هرگاه عضوی در خصوص یک ترکیب به موجب بند قبلی به نتیجه برسد، می‌تواند تصمیم بگیرد که آن ترکیب را در کشور خود یا یکی از مناطق آن‌از هر یک از اقدامات نظارتی مقرر در این کنوانسیون یا همه آنها بجز الزامات زیر معاف کند:

‌الف - ماده 8 (‌مجوزها) در حدی که نسبت به ساخت اعمال می‌شود.

ب - ماده 11 (‌سوابق) در حدی که نسبت به ترکیبات معاف شده اعمال می‌شود.

ج - ماده 13 (‌ممنوعیت و محدودیت‌های مربوط به صدور و ورود).

‌د - ماده 15 (‌بازرسی) در حدیکه نسبت به ساخت اعمال می‌شود.

ه- ماده 16 (‌گزارشهایی که قرار است اعضا ارائه کنند)‌در حدی که نسبت به ترکیبات معاف شده اعمال می‌شود، و

‌هر عضوی دبیر کل را از تصمیم مزبور، نام، ساخت ترکیب معاف شده و اقدامات نظارتی که ترکیب مزبور از آن معاف شده مطلع خواهد نمود. دبیر کل‌این اطلاعیه را به سایر اعضاء سازمان بهداشت جهانی و هیأت ارسال خواهد کرد.

‌و - ماده 22 (‌مقررات کیفری) تاحدی که برای جلوگیری از اعمال خلاف قوانین و مقرراتی که پیرو تعهدات قبلی اتخاذ شده است لازم باشد.

هر عضوی دبیر کل را از تصمیم مزبور ، نام ، ساخت ترکیب معاف شده و اقدامات نظارتی که ترکیب مزبور از آن معاف شده مطلع خواهد نمود . دبیر کل این اطلاعیه را به سایر اعضاء سازمان بهداشت جهانی و هیأت ارسال خواهد کرد .

- چنانچه عضوی یا سازمان بهداشت جهانی، اطلاعاتی را در مورد ترکیبی که در اجرای بند (3) معاف شده در اختیار داشته باشد که بنظر او‌می‌تواند مستلزم لغو تمام و یا بخشی از معافیت باشد، مراتب را به همراه اطلاعات موید اطلاعیه به دبیر کل کتبا اعلام خواهد نمود. دبیر کل اطلاعیه‌مذکور و هرگونه اطلاعاتی را که مناسب بداند به اعضاء کمیسیون و در مواردی که اطلاعیه از طرف یکی از اعضاء داده شده باشد به سازمان بهداشت‌جهانی ارسال خواهد داشت . سازمان بهداشت جهانی ارزیابی آن ترکیب از لحاظ موضوعات مندرج در بند (2) را به همراه توصیه‌هایی در زمینه ‌اقدامات نظارتی که در صورت وجود باید به معافیت آنان خاتمه داد به کمیسیون اظهار خواهد نمود . کمیسیون با توجه به مکاتبه سازمان بهداشت‌جهانی که ارزیابی آن نقش تعیین‌کننده ‌ای راجع به موضوعات پزشکی و علمی دارد و با در نظر داشتن عوامل اقتصادی، اجتماعی، حقوقی، اداری و‌سایر عواملی که مربوط تشخیص می‌دهد می‌تواند تصمیم به پایان دادن به معافیت ترکیب مزبور از تمامی اقدامات نظارتی و یا هرکدام از آنها بگیرد.‌هرگونه تصمیم کمیسیون که به موجب این بند اتخاذ شود، توسط دبیرکل به تمام اعضای سازمان ملل متحد، کشورهای غیر عضو این کنوانسیون ، سازمان بهداشت جهانی و هیأت ارسال خواهد شد . کلیه اعضاء اقداماتی را جهت پایان دادن به معافیت از اقدام یا اقدامات نظارتی مورد نظر در ظرف 180 روز از تاریخ اعلام دبیر کل معمول خواهند داشت .

- اعضا برای ساخت، تجارت (‌شامل صادرات و واردات) و توزیع مواد مندرج در فهرستهای شماره (2)، (3) و (4) مجوز یا سایر اقدامات نظارتی ‌مشابه را مقرر خواهند کرد.

- اعضا موارد زیر را انجام خواهند داد:

‌الف - نظارت بر کلیه افراد و مؤسسات مجازی که به ساخت، تجارت (‌شامل صادرات و واردات) یا توزیع مواد موضوع بند (1) اشتغال دارند.

ب - نظارت بر تأسیسات و ساختمانهایی که ممکن است در آنها ساخت، تجارت یا توزیع صورت گیرد به موجب مجوز یا اقدام نظارتی مشابه دیگر، و

پ - تأمین اقدامات امنیتی در ارتباط با تأسیسات یا ساختمانهای مزبور به منظور جلوگیری از سرقت یا هرگونه اقدام انحرافی در موجودی.

- اعمال مفاد بندهای (1) و (2) این ماده که مربوط به مجوز یا سایر اقدامات نظارتی مشابه می‌باشد درمورد افراد ذیصلاحی که مجاز به انجام وظایف‌ درمانی یا علمی بوده و در حال انجام وظایف مزبور هستند لزومی ندارد.

- اعضا مقرر خواهند کرد که تمامی افرادی که مجوزهایی را طبق این کنوانسیون اخذ می‌کنند یا به گونه دیگری بموجب بند (1) این ماده یا بند (ب)‌ماده (7) مجاز شناخته می‌شوند باید واجد شرایط لازم برای اجرای موثر و صحیح مفاد قوانین و مقرراتی که طبق این کنوانسیون به تصویب می‌رسند،‌باشند.

- اعضا در خصوص مواد مندرج در فهرست شماره (1)، مقرر خواهند کرد که سازندگان و تمامی افراد دیگری که به موجب ماده (7) مجاز به تجارت و‌توزیع آن مواد هستند، سوابقی را به گونه‌ای که ممکن است هر عضو تعیین کند، نگاهدارند. این سوابق باید نشان دهنده جزئیات میزان ساخته شده،‌مقدار موجود در انبار و برای هر مورد دریافت و تحویل نشاندهنده جزئیات مقدار، تاریخ، تهیه‌کننده و دریافت کننده باشد.

- اعضا در خصوص مواد مندرج در فهرست‌های شماره (2) و (3) مقرر خواهند کرد که سازندگان، توزیع کنندگان عمده، صادرکنندگان و واردکنندگان،‌سوابقی را به گونه‌ای که ممکن است هر عضو تعیین کند، نگاهدارند. این سوابق باید نشان‌دهنده جزئیات مقادیر ساخته‌شده، و برای هر مورد دریافت و‌تحویل نشاندهنده جزئیات مقدار، تاریخ، تهیه کننده و دریافت کننده باشد.

- اعضاء در خصوص مواد مندرج در فهرست شماره (2)، مقرر خواهند کرد که توزیع کنندگان جزء، مؤسسات بیمارستانی و مراقبتهای درمانی و‌مؤسسات علمی سوابقی را به‌گونه‌ای که ممکن است هر عضو تعیین کند، نگاهدارند. این سوابق باید برای هر مورد دریافت و تحویل نشاندهنده‌ جزئیات مقدار، تاریخ، تهیه کننده و دریافت کننده باشد.

- اعضا از طریق روشهای مناسب و با در نظر گرفتن عرف تجاری و حرفه‌ای در کشور خود، اطمینان حاصل خواهند نمود که اطلاعات راجع به‌دریافت و تحویل مواد مندرج در فهرست شماره (3) به وسیله توزیع کنندگان جزء، مؤسسات بیمارستانی مراقبتهای درمانی و مؤسسات علمی، به‌سهولت در دسترس باشد.

- اعضا درخصوص مواد مندرج در فهرست شماره (4)، مقرر خواهند کرد که سازندگان، صادرکنندگان و واردکنندگان، سوابقی را به گونه‌ای که ممکن‌است هر عضو تعیین کند، نگاهدارند. این سوابق باید نشان دهنده مقادیر ساخته شده، صادر شده و وارد شده باشد.

- اعضا ، سازندگان ترکیبات معاف شده به موجب بند (3) ماده (3) را ملزم خواهند نمود تا سوابقی را در مورد مقدار هریک از مواد روانگردانی که در‌ساخت ترکیبات مذکور بکار رفته و نوع آنها، مقدار کل و مقدار اولیه در اختیاری ترکیبات معاف شده که از آن ساخته شده، نگاهداری کنند.

- اعضا اطمینان حاصل خواهند نمود که سوابق و اطلاعات موضوع این ماده که از نظر گزارشات به موجب ماده (16) لازم است، حداقل برای مدت(2) سال نگهداری خواهد شد.

‌الف - هر عضوی که صدور یا ورود مواد مندرج در فهرست شماره (1) یا (2) را اجازه می‌دهد، مجوز صدور یا ورود جداگانه‌ای به شکلی که کمیسیون‌ تعیین خواهد کرد برای هر نوبت صدور یا ورود اعم از اینکه شامل یک یا چند ماده باشد مقرر خواهد کرد.

ب - این مجوز شامل نام غیر اختصاصی بین‌المللی یا در صورت نداشتن چنین نامی، عنوان آن ماده در فهرست، مقداری که قرار است صادر و یا وارد‌شود، شکل داروئی، نام و نشانی صادر کننده و واردکننده و مدتی که طی آن باید صدور یا ورود انجام گیرد، خواهد بود. چنانچه ماده‌ای به شکل ترکیبی‌صادر و یا وارد شده باشد، نام ترکیب در صورتی که وجود داشته باشد قید خواهد شد. مجوز صدور همچنین بیانگر شماره و تاریخ مجوز ورود و مقامی‌که آن را صادر کرده قید خواهد بود.

پ - اعضا پیش از صدور مجوز صدور، خواستار ارائه مجوز ورودی خواهند شد که به وسیله مقام مصالح کشور یا منطقه واردکننده، صادر شده و‌گواهی نماید که ورود ماده یا مواد مندرج در آن به تصویب رسیده است. مجوز مزبور به وسیله شخص یا مؤسسه‌ای که درخواست مجوز صدور‌می‌نماید، ارائه خواهد شد.

ت - یک نسخه از مجوز صدور همراه هر محموله خواهد بود و دولتی که مجوز صدور را می‌دهد یک نسخه آن را برای دولت کشور یا منطقه واردکننده ‌خواهد فرستاد.

ث - زمانی که ورود انجام گرفت، دولت کشور یا منطقه واردکننده، مجوز صدور را با ظهر نویسی که مقدار واقعی وارد شده را گواهی کند به دولت‌ کشور یا منطقه صادر کننده باز خواهد گرداند.

‌الف - اعضا مقرر خواهند کرد که صادرکنندگان برای هر مورد صدور مواد مندرج در فهرست شماره (3) باید اظهارنامه‌ای در سه نسخه به شکلی که‌کمیسیون مقرر می‌دارد شامل اطلاعات زیر تهیه کنند:

1- نام و نشانی صادرکننده و واردکننده،

2- نام غیر اختصاصی بین‌المللی ماده یا در صورت نداشتن چنین نامی، عنوان آن ماده در فهرست،

3- مقدار و شکل داروئی که ماده در آن شکل صادر می‌شود و چنانچه به شکل یک ترکیب است نام آن ترکیب در صورت وجود، و

4- تاریخ ارسال.

ب - صادرکنندگان دو نسخه از اظهارنامه را به مقامات صالح کشور یا منطقه خود ارائه و نسخه سوم را ضمیمه محموله خواهند کرد.

پ - عضوی که از سرزمین آن یک ماده مندرج در فهرست شماره (3) صادر شده، در اسرع وقت و حداکثر (90) روز پس از تاریخ ارسال، یک نسخه از‌اظهارنامه دریافتی از صادرکننده را با پست سفارشی با درخواست اعلام وصول، برای مقامات صالح کشور یا منطقه واردکننده خواهد فرستاد.

- در خصوص مواد مندرج در فهرستهای (1) و (2) مقررات اضافی زیر اعمال خواهد شد:

‌الف - اعضا در بنادر و مناطق آزاد همان سرپرستی و نظارتی را اعمال خواهند کرد که در سایر مناطق سرزمین خود اعمال می‌کنند، در هر حال مشروط‌ بر اینکه بتوانند اقدامات شدیدتری را اعمال کنند.

ب - صادرات محمولات به نشانی یک صندوق پستی یا یک بانک به حساب شخصی غیر از کسی که نامش در مجوز صدور ذکر شده ممنوع خواهد‌بود.

پ - صادرات محمولات مواد مندرج در فهرست (1) به نشانی انبارهای گمرک ممنوع است. صادرات محمولات، مواد مندرج در فهرست شماره (2) به‌نشانی یک انبار گمرک نیز ممنوع است مگر آنکه دولت کشور واردکننده در مجوز ورودی که به‌وسیله شخص یا مؤسسه درخواست کننده مجوز ارائه‌می‌شود، گواهی نماید که ورود محموله را از نظر قرار گرفتن در یک انبار گمرک تصویب کرده است. در این صورت مجوز صدور گواهی خواهد کرد که‌محموله بدین منظور صادر شده است. هر مورد خروج از انبار گمرک مستلزم اجازه مقامات مسوؤل انبار خواهد بود و در صورت ارسال به مقصد خارج‌از کشور با آن مانند یک صدور جدید در مفهوم این کنوانسیون رفتار خواهد شد.

ت - محمولاتی که بدون پروانه صدور منضم به آن وارد سرزمین یک عضو شده یا از آن خارج می‌شود، به وسیله مقامات صالح توقیف خواهد شد.

ث - یک عضو اجازه عبور هر ماده ارسالی به کشور دیگر را از سرزمین خود نخواهد داد، خواه محموله از وسیله نقلیه‌ای که آن را حمل می‌کند تخلیه‌شده باشد یا نه مگر اینکه یک نسخه از مجوز صدور برای این محموله به مقامات صالح آن طرف ارائه گردد.

ج - مقامات صالح کشور یا منطقه‌ای که عبور یک محموله مواد از طریق آن اجازه داده شده است، کلیه اقدامات لازم را برای جلوگیری از تغییر مسیر‌محموله مذکور به مقصد دیگری جز آنچه در نسخه پروانه صدور منضم به محموله قید شده انجام خواهد داد مگر آنکه دولت کشور یا منطقه‌ای که‌محموله از طریق آن عبور می‌نماید اجازه این تغییر مسیر را بدهد. دولت کشور یا منطقه ترانزیت در مورد هر تغییر مسیری که تقاضا شود مانند صدور از‌کشور یا منطقه ترانزیت به کشور یا منطقه مقصد جدید رفتار خواهند کرد.‌اگر تغییر مسیر اجازه داده شود، مفاد جزء (ث) بند (1) بین کشور یا منطقه‌ترانزیت و کشور یا منطقه‌ای که در ابتدا محموله را صادر نموده است نیز اعمال خواهد شد.

‌هیچ محموله مواد که در حال ترانزیت یا در حال نگهداری در یک انبار گمرک است نمی‌تواند مشمول فرآیندی قرار گیرد که ماهیت ماده مورد نظر را‌تغییر دهد. بسته‌بندی بدون اجازه مقامات صالح نمی‌تواند تغییر پیدا کند.

ح - مفاد جزء‌های (ث) تا (چ) در ارتباط با عبور مواد از طریق سرزمین یک عضو در صورتی که محموله مورد نظر به وسیله هواپیمائی حمل شود که در‌کشور یا منطقه ترانزیت فرود نیاید، اعمال نمی‌شود. در صورتی که هواپیما در کشور یا منطقه مزبور فرود آید مفاد مزبور تا حدودی که شرایط ایجاب‌ نماید اعمال خواهد شد.

خ - مفاد این بند لطمه‌ای به مفاد هرگونه موافقت‌های بین‌المللی که محدودکننده نظارتی است که هر یک از اعضا می‌تواند در مورد ترانزیت مواد مزبور‌اعمال کند، نخواهد زد.

- اعضا اطلاعاتی را که کمیسیون ممکن است به عنوان اینکه برای انجام وظایف آن ضروری است درخواست نماید و به ویژه گزارش سالیانه‌ای در‌خصوص کارکرد کنوانسیون در سرزمین‌های آنها شامل اطلاعات زیر به دبیر کل ارائه خواهند کرد:

‌الف - تغییرات مهم در قوانین و مقررات آنها در ارتباط با مواد روانگردان، و

ب - رشد قابل ملاحظه در مصرف نابجا و قاچاق مواد روانگردان در سرزمین‌های آنها.

- اعضا همچنین نام و نشانی مقامات دولتی موضوع بند (ج) ماده (7)، ماده (12) و بند (3) ماده (13) را به اطلاع دبیر کل خواهد رساند. دبیر کل‌اطلاعات مزبور را در اختیار تمامی اعضا قرار خواهد داد.

- اعضا در اسرع وقت پس از هر پیشامدی، گزارشی در خصوص هر مورد از موارد قاچاق مواد روانگردان یا کشف قاچاق مزبور که به دلایل زیر مهم ‌تشخیص می‌دهند به دبیرکل ارائه خواهند کرد:

‌الف - آشکار شدن گرایشهای جدید،

ب - مقادیر مواد،

پ - روشن ساختن منشاء دریافت مواد، یا

‌نسخه‌های این گزارش، طبق بند (ب) ماده (21) ارسال خواهد شد.

- اعضا گزارشهای آماری سالیانه را در موارد زیر طبق نمونه‌هائی که هیأت تهیه کرده است به آن ارسال خواهند کرد.

‌الف - درمورد هریک از مواد مندرج در فهرستهای شماره (1) و (2) مقادیر ساخته شده، صادر شده و واردشده از هر کشور یا منطقه و نیز موجودی که‌در اختیار سازندگان است،

ب - در مورد هریک از مواد مندرج در فهرستهای شماره (3) و (4) مقادیر ساخته شده و نیز کل مقدار صادر شده و وارد شده،

پ - در مورد هریک از مواد مندرج در فهرستهای شماره (2) و (3) مقادیری که در ساخت ترکیبات معاف شده استفاده شده است، و

‌مقادیر ساخته شده موضوع جزء‌های (‌الف) و (ب) این بند شامل مقادیر ترکیبات ساخته شده نمی‌باشد.

- یک عضو بنا به درخواست هیأت، اطلاعات آماری تکمیلی را در ارتباط با زمانهای آتی مقادیر هر ماده واحد مندرج در فهرستهای شماره (3) و (4)‌که به هر کشور یا منطقه صادر یا وارد شده به هیأت ارائه خواهد نمود. عضو مزبور می‌تواند از هیأت درخواست نماید درخواست اطلاعات و اطلاعات‌داده شده به موجب این بند را محرمانه تلقی کند.

- اعضا اطلاعات موضوع بندهای (1) و (4) را به همان شکلی و در همان تاریخ‌هائی که کمیسیون یا هیأت ممکن است درخواست نماید ارائه‌خواهند کرد.

‌الف - هرگاه هیأت براساس بررسی اطلاعاتی که دولتها به آن ارائه می‌کنند یا اطلاعاتی که ارکان سازمان ملل متحد می‌دهند دلیلی داشته باشد برای‌ اعتقاد به اینکه اهداف این کنوانسیون به علت عدم قصور یک کشور یا منطقه از اجرای مقررات این کنوانسیون بطور جدی به مخاطره افتاده است، حق‌خواهد داشت از دولت کشور یا منطقه موردنظر خواستار ارائه توضیحاتی بشود. هیأت با رعایت حق خود در مورد جلب توجه اعضا، شورا و کمیسیون‌به موضوع مندرج در جزء(پ) زیر، درخواست ارائه اطلاعات یا توضیح به وسیله یک دولت به موجب این جزء را محرمانه تلقی خواهد نمود.

ب - هیأت پس از اقدام به موجب جزء (‌الف)، در صورتی که در مورد ضرورت درخواست از دولت مربوط برای اتخاذ اقدامات اصلاحی که بنا به ‌مقتضیات برای اجرای مفاد این کنوانسیون ضروری به‌نظر می‌رسد مجاب شده باشد می‌تواند نسبت به موضوع اقدام نماید.

پ - هرگاه هیأت دریابد که دولت مربوط در ارائه توضیحات قانع کننده‌ای که به موجب جزء (‌الف) از آن خواسته شده، قصور کرده است، می‌تواند ‌توجه اعضا، شورا و کمیسیون را به موضوع جلب نماید.

- وقتیکه هیأت، توجه اعضا، شورا و کمیسیون را طبق جزء (پ) بند (1) به موضوعی جلب می‌نماید، می‌تواند اگر چنین ترتیبی را لازم ببیند به‌اعضا توصیه نماید که ورود مواد روانگردان خاصی را از کشور یا منطقه مورد نظر یا صدور آنها را به آنجا یا هر دو مورد را (‌صدور و ورود) برای مدتی‌معین یا تا زمانی که هیأت در مورد وضعیت آن کشور یا منطقه مجاب گردد، متوقف نمایند. کشور مورد نظر میتواند موضوع را به شورا ارجاع کند.

- هیأت حق خواهد داشت گزارشی را درباره هر موضوعی که به موجب مقررات این ماده به آن می‌پردازد، منتشر سازد و آن را به شورا بفرستد تا شورا ‌آن را برای کلیه اعضا ارسال کند. اگر هیأت تصمیمی را که به موجب این ماده اتخاذ شده و یا هرگونه اطلاعات مربوط به این تصمیم را در گزارش مذکور‌انتشار دهد، نظریه دولت مورد نظر را نیز درصورتی که دولت مزبور تقاضا کند در آن گزارش منتشر خواهد ساخت.

- اگر در مواردی که تصمیم هیأت که به موجب این ماده انتشار یافته به اتفاق آراء گرفته نشده باشد، نظرات اقلیت هم بیان خواهد شد.

- در جلساتی از هیأت که به موجب این ماده، موضوعی مورد رسیدگی قرار می‌گیرد، از کشوری که بطور مستقیم در آن موضوع ذینفع باشد برای ‌حضور در جلسه دعوت خواهد شد.

- تصمیمات هیأت به موجب این ماده با اکثریت دو سوم کل اعضا هیأت، اتخاذ خواهد شد.

- هرگاه هیأت دلیلی داشته باشد برای اعتقاد به اینکه هدفهای این کنوانسیون در نتیجه تصمیمی که عضوی به موجب بند (7) ماده (2) گرفته بطور‌جدی به خطر افتاده است، مفاد بندهای فوق نیز اعمال خواهد شد.

‌الف - هر عضو با رعایت محدودیت های قانون اساسی خود، با هر فعلی که بطور عمدی برخلاف قانون یا مقرراتی که در اجرای تعهدات خود به موجب ‌این کنوانسیون تصویب کرده، ارتکاب شود، بعنوان یک جرم مشمول مجازات رفتار خواهد کرد و اطمینان حاصل خواهد نمود جرایم مهم و جدی‌مشمول مجازات کافی بویژه حبس یا دیگر کیفرهای محروم‌کننده آزادی قرار خواهند گرفت.

ب - با وجود جزء (‌الف) پیشین وقتی که مصرف‌کنندگان نابجای مواد روانگردان مرتکب چنین جرایمی شوند، اعضاء می‌توانند راه دیگری را برای‌محکومیت یا مجازات، یا علاوه بر مجازات انجام اقدامات درمانی، آموزشی و مراقبتهای پس از درمان، بازپروری و بازگشت به اجتماع را طبق بند (1)‌ماده (20) را برای مصرف‌کنندگان نابجای مزبور پیش‌بینی کنند.

- هر عضو با رعایت محدودیتهای قانون اساسی، نظام قضایی و قوانین داخلی:

‌الف -

‌اول - اگر سلسله افعال مربوطی که جرائمی را به موجب بند (1) تشکیل می‌دهند در کشورهای مختلف ارتکاب شوند، با هر یک از آنها به عنوان یک‌جرم مشخص رفتار خواهد شد،

‌دوم - شرکت عمدی در یکی از جرائم مذکور، توطئه برای ارتکاب آن، کوشش برای ارتکاب آن، و کارهای مقدماتی و عملیات مالی مربوط به جرم‌های ‌موضوع این ماده جرائم مشمول مجازات به گونه‌ای که در بند (1) پیش‌بینی شده، خواهند بود،

‌سوم - محکومیت‌های انجام گرفته در خارج از کشور برای این جرمها از نظر تکرار جرم مورد توجه قرار خواهد گرفت، و

‌چهارم - جرم‌های مهم سابق‌الذکر که به وسیله اتباع کشور و یا اتباع بیگانه ارتکاب یافته باشد، هرگاه استرداد طبق قانون عضوی که درخواست برای او‌فرستاده شده قابل قبول نبوده و هرگاه مجرم مزبور قبلا تحت تعقیب قرار نگرفته و رای قضائی برای او صادر نشده باشد، به وسیله عضوی که جرم در‌سرزمین او ارتکاب شده یا عضوی که در سرزمین او مجرم پیدا شود مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت.

ب - شایسته است جرایم موضوع بند (1) و ردیف دوم جزء (‌الف) بند (2) در هر پیمان استردادی که بین اعضا منعقد شده یا ممکن است از این پس‌منعقد شود اضافه شود و چنانچه استرداد بین اعضا مشروط به وجود پیمان نشده یا مشروط به عمل متقابل شده، به عنوان جرایم قابل استرداد شناخته‌شوند، مشروط بر اینکه استرداد مجرمین طبق قانون عضوی باشد که از او درخواست استرداد می‌شود و آن عضو حق خودداری از دستگیری یا استرداد‌را در صورتی که مقامات صالح تشخیص دهند که جرم به اندازه کافی جدی و مهم نیست، داشته باشد.

- هر ماده روانگردان یا ماده دیگر و نیز هر وسیله‌ای که در ارتکاب جرائم موضوع بندهای (1) و (2) مورد استفاده قرار گرفته یا قصد استفاده از آن‌وجود داشته باشد، مشمول ضبط و مصادره خواهند شد.

- مفاد این ماده مشمول مفاد قوانین داخلی عضوی خواهد بود که در مورد موضوع صلاحیت، ذیربط تشخیص می‌شود.

- تذکرات مندرج در این ماده این اصل را که تعریف، رسیدگی و مجازات جرائمی که به آن اشاره می‌کند طبق حقوق داخلی یک عضو انجام خواهد‌شد، تحت تاثیر قرار خواهد داد.

- هیچ حق شرطی به جز حق شرطهائی که طبق بندهای (2) و (3) و (4) این ماده لحاظ شده، مجاز نخواهد بود.

- هر کشوری می‌تواند در هنگام امضاء، تصویب یا الحاق درمورد مفاد زیرین این کنوانسیون حق شرطهائی قائل شود:

‌الف - بندهای (1 و 2) ماده (19)،

ب - ماده 27 ، و

پ - ماده 31.

- هرکشوری که بخواهد عضو شود اما مایل به مجاز شدن برای لحاظ حق شرطهائی غیر از آنچه طبق بندهای (2) و (4) لحاظ شده، باشد، می‌تواند‌این قصد را به دبیر کل اطلاع دهد. هرگاه در پایان 12 ماه پس از تاریخ مکاتبه دبیر کل در خصوص حق شرط مزبور، این حق شرط به وسیله یک سوم‌کشورهائی این کنوانسیون را قبل از پایان مدت مذکور بدون قید تصویب امضاء کرده یا تصویب نموده یا به آن ملحق شده‌اند مورد مخالفت قرار نگیرد،‌حق شرط مجاز تلقی خواهد شد. در هر حال بدیهی است کشورهائی که با این حق شرط مخالفت نموده‌اند در قبال کشور لحاظ کننده حق شرط، هیچ‌گونه تعهد حقوقی، به موجب این کنوانسیون که به وسیله آن حق شرط تحت تاثیر قرار گرفته، ندارند.

- کشوری که در سرزمین او گیاهان حاوی مواد روانگردان مندرج در فهرست شماره (1) بطور خودرو می‌روید و بعضی از گروههای کوچک و کاملا‌مشخص از این گیاهان بطور سنتی در مراسم جادوئی یا مذهبی استفاده می‌کنند می‌تواند در هنگام امضاء، تصویب یا الحاق حق شرطی درمورد این‌گیاهان از لحاظ مفاد ماده (7) به جز مفاد مربوط به تجارت بین‌المللی لحاظ کند.

- دولتی که حق شرطهائی را لحاظ نموده است، می‌تواند در هر موقع با ارسال اطلاعیه کتبی به دبیرکل از تمام یا قسمتی از حق شرطهای خود انصراف‌حاصل نماید.