فصل نهم

قانون مجازات عمومی

فصل نهم

- تخفیف مجازات و سقوط تعقیب

ماده 45

- در مورد جنحه و جنایت دادگاه در صورت احراز کیفیات مخفف میتواند مجازات را کمتر از میزانی که بموجب قانون باید حکم دهد بشرح ماده 46 معین کند. ‌کیفیات مخفف که ممکن است موجب تخفیف مجازات بشود علل و جهاتی است از قبیل:

بند 1

- گذشت شاکی یا مدعی خصوصی.

بند 2

- اظهارات و راهنمائیهای متهم که در شناختن شرکاء و معاونان جرم یا کشف اشیائی که از جرم تحصیل شده مؤثر باشد.

بند 3

- اوضاع و احوال خاصی که متهم تحت تأثیر آنها مرتکب جرم شده است از قبیل رفتار و گفتار تحریک‌آمیز مجنی‌علیه یا وجود انگیزه‌ شرافتمندانه در ارتکاب جرم.

بند 4

- اعلام متهم قبل از تعقیب و یا اقرار او در مرحله تحقیق که مؤثر در کشف جرم باشد.

بند 5

- وضع خاص شخص و یا حسن سابقه متهم.

بند 6

- اقدامات یا کوشش متهم بمنظور تخفیف اثرات جرم و جبران زیان ناشی از آن.

تبصره 1

- دادگاه مکلف است جهات و دلائل تخفیف مجازات را در احکام صریحاً قید کند.

تبصره 2

- در مواردی که نظیر کیفیات مخفف مذکور در این ماده در مواد خاصی پیش‌بینی شده باشد دادگاه نمیتواند بموجب همان کیفیت ‌دوباره مجازات متهم را تخفیف دهد.

ماده 46

- دادگاه میتواند در صورت وجود کیفیات مخفف مجازاتهای جنحه و جنایت را بطریق زیر تخفیف دهد.

مگر اینکه در قانون خلاف آن ‌مقرر شده باشد:

1 - اعدام به حبس دائم یا حبس جنائی درجه 1

2 - حبس دائم به حبس جنائی درجه 1 یا درجه 2.

3 - حبس جنائی درجه 1 به حبس جنائی درجه 2 که بیش از سه سال نباشد یا حبس جنحه‌ای که کمتر از دو سال نباشد.

4 - حبس جنائی درجه 2- بحبس جنحه‌ای که بیش از دو سال و کمتر از ششماه نباشد.

5 - حبس جنحه‌ای تا حداقل حبس مزبور یا تا حداقل جزای نقدی.

تبصره 1

- در مورد جزاهای نقدی نسبی کیفیات مشدد و مخفف قابل اعمال نیست ولی در مورد جزای نقدی ثابت دادگاه میتواند در صورت ‌وجود کیفیات مخفف جزای نقدی را اعم از اینکه توام با حبس باشد یا نباشد تا نصف حداقل مقرر برای آن جرم و در صورتیکه بدون حداقل و حداکثر‌باشد تا نصف تخفیف دهد.

تبصره 2

- در صورتیکه مرتکب قبلا با استفاده از کیفیات مخفف بجزای نقدی محکوم شده باشد دادگاه نمیتواند مجدداً با رعایت تخفیف ‌مجازات حبس او را بجزای نقدی تبدیل نماید مگر اینکه جرم ارتکابی قبلی غیر عمدی باشد. ‌

ماده 47

- در جرائمی که با گذشت متضرر از جرم تعقیب کیفری یا اجرای مجازات موقوف گردد گذشت باید منجز باشد. گذشت مشروط و معلق ‌قابل ترتیب اثر نیست. عدول از گذشت نیز مسموع نخواهد بود.

‌هر گاه متضرر از جرم متعدد باشند تعقیب جزائی با شکایت هر یک از آنان شروع میشود ولی موقوفی تعقیب و مجازات موکول بگذشت تمام شاکیان ‌است.

تبصره 1

- تاثیر گذشت قیم اتفاقی منوط به موافقت دادستان خواهد بود.

تبصره 2

- حق گذشت بوراث قانونی متضرر از جرم منتقل میشود و در صورت گذشت همگی آنان تعقیب و اجرای مجازات موقوف میگردد.

ماده 48

- در مواردیکه تعقیب جزائی موکول بشکایت متضرر از جرم است هر گاه تا ششماه از تاریخ اطلاع از وقوع جرم شکایت نکند حق‌ تعقیب جزائی ساقط میشود مگر اینکه متضرر از جرم تحت سلطه قانونی متهم بوده و یا بعللی که خارج از اختیار او بوده قادر بشکایت نباشد که در‌چنین موردی از تاریخ رفع سلطه قانونی و علل مذکور ششماه مهلت شکایت خواهد داشت مگر اینکه جرم مشمول مرور زمان شده باشد. هر گاه ‌متضرر از جرم قبل از انقضاء مدت مذکور فوت کند و دلیلی بر انصراف صریح یا ضمنی او از شکایت موجود نباشد تعقیب متهم از طرف یک یا کلیه ‌وراث قانونی در صورتی بعمل میآید که ششماه از تاریخ فوت نگذشته باشد.

ماده 49

- مرور زمان تعقیب جرم را موقوف میکند و مدت آن از قرار زیر است:

1 - پانزده سال برای جرمی که مجازات آن اعدام یا حبس دائم است.

2 - ده سال برای سایر جنایات.

3 - پنجسال برای جنحه‌هائی که حداکثر مجازات آنها سه سال حبس جنحه‌ای است.

4 - سه سال برای سایر جنحه‌ها.

5 - یک سال برای خلاف.

برای تعیین مرور زمان اصل مجازات جرم بدون رعایت کیفیات مخفف یا مشدد مناط اعتبار است.

ماده 50

- ابتدای مرور زمان تاریخ وقوع جرم و در مورد جرم مستمر تاریخی است که استمرار قطع شده است. ‌در مواردی که قانوناً تعقیب جزائی موکول باجازه مراجع معین یا منوط برسیدگی و تعیین تکلیف موضوع خاص در مرجع صالح دیگری است مرور ‌زمان متوقف میگردد و مدتی که تعقیب جزائی بعلل مذکور معلق میماند جزء مدت مرور زمان محسوب نمیشود.

ماده 51

- جریان مرور زمان بوسیله هر اقدام تحقیقی یا تعقیبی که توسط مقام صلاحیتدار بعمل آمده باشد اگر چه هنوز مرتکب معلوم نباشد ‌قطع میگردد مدت قبلی مرور زمان‌هایی که قطع شده بحساب آورده نمیشود.

ماده 52

- مرور زمان اجرای احکام قطعی را موقوف میکند و مدت آن بقرار زیر است:

بند 1

- بیست سال برای حکم اعدام و حبس دائم.

بند 2

- پانزده سال برای حبس جنائی درجه یک و دو.

بند 3

- دهسال برای احکام حبس جنحه‌ای که مدت آن بیش از یکسال باشد.

بند 4

- پنجسال برای سایر احکام جنحه‌ای.

بند 5

- دو سال برای احکام خلافی.

بند 6

- پنجسال در مورد مجازاتها و اقدامات تامینی که مستقلا مورد حکم قرار میگیرند هر گاه اقدام تأمینی ضمن حکم مجازات مقرر شده باشد تابع ‌مرور زمان مجازات خواهد بود.

بند 7

- سه سال در مورد حبس در دارالتادیب و حبس در زندان کانون اصلاح و تربیت مرور زمان سایر اقدامات تأمینی مربوط باطفال نیز سه سال‌است مشروط باینکه سن محکوم‌علیه به 18 سال تمام نرسیده باشد.

ماده 53

- مبداء مرور زمان اجرای مجازات تاریخ قطعی شدن حکم است و اگر اجرای مجازات شروع شده باشد مبداء مرور زمان از روزی شروع‌ میشود که ادامه اجرا در نتیجه عمل محکوم‌علیه قطع شده باشد اگر اجراء تمام یا بقیه مجازات موکول بگذشتن مدت یا رفع مانعی باشد مدت مرور ‌زمان از روزی شروع خواهد گردید که مدت آن منقضی یا آن مانع رفع شده باشد.

‌در موردی که اجراء مجازات بیش از یک نوبت قطع شود مدت مرور زمان از تاریخ آخرین انقطاع آغاز خواهد شد. در خصوص جزای نقدی تقسیط شده‌ مرور زمان از تاریخ سررسید هر یک از اقساط پرداخت نشده و در مورد آزادی مشروط مرور زمان اجرای باقیمانده مجازات از تاریخ صدور حکم ‌بازگشت محکوم بزندان شروع میشود.

ماده 54

- محکومین به حبسهای جنائی در جرائم غیر سیاسی در داخل یا خارج زندان بکار گمارده میشوند. بکار گماردن محکومین بحبسهای‌ جنحه‌ای بتقاضای آنان یا بنظر دادگاه است که ضمن حکم مجازات و یا بموجب تصمیم بعدی مقرر خواهد شد. قسمتی از درآمد کار زندانیان بخود و اشخاص تحت تکفلشان پرداخت خواهد شد و بقیه برای آنان پس‌انداز میگردد. چگونگی تقسیم عوائد مذکور و نوع کیفیت کاریکه بزندانیان ‌ارجاع میگردد و تشکیلات و انواع زندانها و مؤسسات صنعتی و کشاورزی وابسته بزندانها طبق آئین‌نامه‌ای خواهد بود که بتصویب وزارتخانه‌های‌ دادگستری و کشور خواهد رسید و تا وضع آئین‌نامه مزبور مقررات فعلی اجرا میشود.